辐鳍鱼

鱼类一总纲

辐鳍鱼,台湾作条鳍鱼英语ray-finned fish),为硬骨鱼的一大演化支,主要特征为其鱼鳍是由辐条骨质/角质棘刺支撑的皮膜,区别于肉鳍鱼由多关节附肢骨骼支撑或软骨鱼软骨柱支撑的状肉质鳍。在不同的分类系统中,辐鳍鱼的分类层级下纲亚纲总纲不等。根据2010年代以来美国学者 Betancur-R 等人的意见,广义的辐鳍鱼被归为辐鳍鱼总纲学名Actinopterygii[注 1]),将腕鳍鱼囊括在内,而狭义的辐鳍鱼则成为该总纲之下的辐鳍鱼纲(学名:Actinopteri),与腕鳍鱼互为姐妹群[1][2]

辐鳍鱼总纲
化石时期:志留纪晚期 → 现代
科学分类 编辑
界: 动物界 Animalia
门: 脊索动物门 Chordata
演化支 嗅球类 Olfactores
亚门: 脊椎动物亚门 Vertebrata
下门: 有颌下门 Gnathostomata
演化支 真有颌类 Eugnathostomata
高纲: 硬骨鱼高纲 Osteichthyes
总纲: 辐鳍鱼总纲 Actinopterygii
Klein, 1885
纲与亚纲[1][2]

辐鳍鱼是现代脊椎动物中最为繁盛的类群物种数量几乎占现存3万多种鱼类的99%,遍及淡水与海水生境。不同种类间的体型差异极大,从8毫米长的微鲤到11米长的皇带鱼和2.3吨重的翻车鱼不等。约95%的现生辐鳍鱼均属于真骨类

分类 编辑

现行分类 编辑

依据 DeepFin 鱼类分类学网站所采纳的分类方案(即2017年美国学者 Betancur-R 等人修订的硬骨鱼系统发育分类),辐鳍鱼总纲内部的整体分化关系如下[2]

硬骨鱼高纲
辐鳍鱼总纲

 腕鳍鱼纲 Cladistia  

辐鳍鱼纲

 软质亚纲 Chondrostei  

新鳍亚纲
 全骨下纲 Holostei
 真骨下纲 Teleostei
 Neopterygii 
 Actinopteri 
 Actinopterygii 
肉鳍鱼总纲

 腔棘鱼纲 Coelacanthimorpha  

肺鱼四足纲

 肺鱼亚纲 Dipnomorpha  

 四足形亚纲 Tetrapodomorpha  

 Dipnotetrapodomorpha 
 Sarcopterygii 
 Osteichthyes 
 软骨鱼纲 Chondrichthyes 外类群

基于以上分类系统,辐鳍鱼总纲分为70个,各目之间的演化关系如下[2]

省略分类层级如下:
辐鳍鱼总纲

鲈形亚类 Percomorphaceae(继下)

金鳞鱼目 Holocentriformes

金眼鲷目 Beryciformes

燧鲷目 Trachichthyiformes

须鳂目 Polymixiiformes

鳕形目 Gadiformes

鞭尾鱼目 Stylephoriformes

海鲂目 Zeiformes

鲑鲈目 Percopsiformes

月鱼目 Lampriformes

灯笼鱼目 Myctophiformes

仙女鱼目 Aulopiformes

辫鱼目 Ateleopodiformes

巨口鱼目 Stomiatiformes

胡瓜鱼目 Osmeriformes

鲑形目 Salmoniformes

狗鱼目 Esociformes

南乳鱼目 Galaxiiformes

水珍鱼目 Argentiniformes

鳞南乳鱼目 Lepidogalaxiiformes

鲇形目 Siluriformes

电鳗目 Gymnotiformes

脂鲤目 Characiformes

鲤形目 Cypriniformes

鼠鱚目 Gonorynchiformes

黑头鱼目 Alepocephaliformes

鲱形目 Clupeiformes

骨舌鱼目 Osteoglossiformes

月眼鱼目 Hiodontiformes

鳗鲡目 Anguilliformes

棘鳗目 Notacanthiformes

北梭鱼目 Albuliformes

海鲢目 Elopiformes

弓鳍鱼目 Amiiformes

雀鳝目 Lepidosteiformes

鲟形目 Acipenseriformes

多鳍鱼目 Polypteriformes

Actinopterygii
(继上)鲈形亚类

鲀形目 Tetraodontiformes

𩽾𩾌目 Lophiiformes

菱鲷目 Caproiformes

大眼鲷目 Priacanthiformes

鲷形目 Spariformes

松鲷目 Lobotiformes

笛鲷目 Lutjaniformes

刺尾鲷目 Acanthuriformes

蝴蝶鱼目 Chaetodontiformes

白鲳目 Ephippiformes

日鲈目 Centrarchiformes

拟金眼鲷目 Pempheriformes

鲈形目 Perciformes

䲢形目 Uranoscopiformes

隆头鱼目 Labriformes

银鲈目 Gerreiformes

银汉鱼目 Atheriniformes

鳉形目 Cyprinodontiformes

鹤鱵目 Beloniformes

慈鲷目 Cichliformes

鳚形目 Blenniiformes

喉盘鱼目 Gobiesociformes

鲻形目 Mugiliformes

鲹形目 Carangiformes

旗鱼目 Istiophoriformes

鲽形目 Pleuronectiformes

攀鲈目 Anabantiformes

合鳃目 Synbranchiformes

虾虎鱼目 Gobiiformes

钩头鱼目 Kurtiformes

鲭形目 Scombriformes

海龙鱼目 Syngnathiformes

蟾鱼目 Batrachoidiformes

鼬鱼目 Ophidiiformes

Percomorphaceae
详细分类层级如下:
辐鳍鱼总纲
辐鳍鱼纲
新鳍亚纲
真骨下纲
骨舌高群
鲱头鱼总群

(继下)

Clupeocephala
骨舌鱼总群

骨舌鱼目 Osteoglossiformes

月眼鱼科 Hiodontiformes

Osteoglossomorpha
Osteoglossocephalai
海鲢高群

鳗鲡目 Anguilliformes

棘鳗目 Notacanthiformes

北梭鱼目 Albuliformes

海鲢目 Elopiformes

Elopocephalai
Teleostei
全骨下纲

弓鳍鱼目 Amiiformes

雀鳝目 Lepidosteiformes

Holostei
Neopterygii
软质亚纲

鲟形目 Acipenseriformes

Chondrostei
Actinopteri
腕鳍鱼纲

多鳍鱼目 Polypteriformes

Cladistia
Actinopterygii
(继上)鲱头鱼总群
正真骨鱼群
新真骨鱼亚群
宽鳍下群
栉鳞派
棘鳍亚派

(继下)

Acanthomorphata
灯笼鱼亚派

灯笼鱼目 Myctophiformes

Myctophata
Ctenosquamata
圆鳞派

仙女鱼目 Aulopiformes

Cyclosquamata
Eurypterygia
辫鱼下群

辫鱼目 Ateleopodiformes

Ateleopodia
Neoteleostei
巨口鱼亚群

巨口鱼目 Stomiatiformes

胡瓜鱼目 Osmeriformes

Stomiati
原棘鳍亚群

鲑形目 Salmoniformes

狗鱼目 Esociformes

南乳鱼目 Galaxiiformes

水珍鱼目 Argentiniformes

Protacanthopterygii
鳞南乳鱼亚群

鳞南乳鱼目 Lepidogalaxiiformes

Lepidogalaxii
Euteleosteomorpha
骨鲱群
骨鳔亚群
耳鳔派德语OtophysiO
鲇形总目

鲇形目 Siluriformes

电鳗目 Gymnotiformes

Siluriphysae
脂鲤总目

脂鲤目 Characiformes

Characiphysae
鲤形总目

鲤形目 Cypriniformes

Cypriniphysae
Otophysa
无耳鳔派

鼠鱚目 Gonorynchiformes

Anotophysa
Ostariophysi
黑头鱼亚群

黑头鱼目 Alepocephaliformes

Alepocephali
鲱形亚群

鲱形目 Clupeiformes

Clupei
Otomorpha
Clupeocephala
(继上)棘鳍亚派
棘鳍类
鲈形亚类

(继下)

Percomorphaceae
金鳞鱼亚类

金鳞鱼目 Holocentriformes

Holocentrimorphaceae
金眼鲷亚类

金眼鲷目 Beryciformes

燧鲷目 Trachichthyiformes

Berycimorphaceae
Acanthopterygii
须鳂类

须鳂目 Polymixiiformes

Polymixiipterygii
副棘鳍类
鲂鳕系英语Zeiogadaria
鳕形亚系

鳕形目 Gadiformes

鞭尾鱼目 Stylephoriformes

Gadariae
海鲂亚系

海鲂目 Zeiformes

Zeiariae
Zeiogadaria
鲑鲈系

鲑鲈目 Percopsiformes

Percopsaria
Paracanthopterygii
月鱼类

月鱼目 Lampriformes

Lampripterygii
Acanthomorphata
(继上)鲈形亚类
真鲈形系

鲀形目 Tetraodontiformes

𩽾𩾌目 Lophiiformes

菱鲷目 Caproiformes

大眼鲷目 Priacanthiformes

鲷形目 Spariformes

松鲷目 Lobotiformes

笛鲷目 Lutjaniformes

刺尾鲷目 Acanthuriformes

蝴蝶鱼目 Chaetodontiformes

白鲳目 Ephippiformes

日鲈目 Centrarchiformes

拟金眼鲷目 Pempheriformes

鲈形目 Perciformes

䲢形目 Uranoscopiformes

隆头鱼目 Labriformes

银鲈目 Gerreiformes

Eupercaria
卵附系

银汉鱼目 Atheriniformes

鳉形目 Cyprinodontiformes

鹤鱵目 Beloniformes

Atherinomorphae
慈鲷总目

慈鲷目 Cichliformes

Cichlomorphae
鳚形总目

鳚形目 Blenniiformes

喉盘鱼目 Gobiesociformes

Blenniimorphae
鲻形总目

鲻形目 Mugiliformes

Mugilomorphae
Ovalentaria
鲹形系

鲹形目 Carangiformes

旗鱼目 Istiophoriformes

鲽形目 Pleuronectiformes

Carangaria
攀鲈系

攀鲈目 Anabantiformes

合鳃目 Synbranchiformes

Anabantaria
虾虎鱼系

虾虎鱼目 Gobiiformes

钩头鱼目 Kurtiformes

Gobiaria
远洋鱼系

鲭形目 Scombriformes

Pelagiaria
海龙鱼系

海龙鱼目 Syngnathiformes

Syngnatharia
蟾鱼系

蟾鱼目 Batrachoidiformes

Batrachoidaria
鼬鱼系

鼬鱼目 Ophidiiformes

Ophidiaria
Percomorphaceae

传统分类 编辑

传统上,辐鳍鱼分为三个类群:软骨硬鳞附类全骨附类真骨附类,几乎所有的现生辐鳍鱼都属于真骨附类。有学者根据一些形态学证据,认为全骨附类是并系群,故应废除。然而,近来的线粒体 DNA 分析却倾向支持全骨附类的存在。

辐鳍鱼总纲的下级分类按分化时间早晚罗列如下,许多传统类群因存在并系问题而不再有效,符号 † 表示已灭绝:

腕鳍鱼纲 Cladistia
辐鳍鱼纲 Actinopteri
软骨硬鳞亚纲 Chondrostei
新鳍亚纲 Neopterygii
全骨下纲 Holostei
真骨下纲 Teleostei
骨舌鱼总目 Osteoglossomorpha
海鲢总目 Elopomorpha
鲱形总目 Clupeomorpha
骨鳔总目 Ostariophysi
原棘鳍总目 Protacanthopterygii
巨口鱼总目英语Stenopterygii Stenopterygii
圆鳞总目 Cyclosquamata
灯笼鱼总目 Scopelomorpha
月鱼总目 Lampridiomorpha
须鳂总目 Polymyxiomorpha
副棘鳍总目 Paracanthopterygii
棘鳍总目 Acanthopterygii

注:在传统分类中,鲈形目是辐鳍鱼里种类最多的一目,共有7800余种,约占辐鳍鱼全部种类的40%。

备注 编辑

  1. ^ 源自新拉丁文“actino-”(意为“放射状的”)+希腊文“πτέρυξ”(拉丁转写:ptérux;意为“翅膀”)。

参考文献 编辑

  1. ^ 1.0 1.1 Betancur-R, R.; Wiley, E.; Bailly, N.; Miya, M.; Lecointre, G. & Ortí, G. Phylogenetic Classification of Bony Fishes — Version 3. DeepFin. 2014-07-31 [2021-03-03]. (原始内容存档于2021-05-16). 
  2. ^ 2.0 2.1 2.2 2.3 Betancur-R., Ricardo; Wiley, Edward O.; Arratia, Gloria; Acero, Arturo; Bailly, Nicolas; Miya, Masaki; Lecointre, Guillaume & Ortí, Guillermo. Phylogenetic classification of bony fishes. BMC Evolutionary Biology. 2017, 17 (162). PMC 5501477 . PMID 28683774. S2CID 26509184 . doi:10.1186/s12862-017-0958-3 . 

外部链接 编辑