车臣汗部
提示：此条目页的主题不是车臣。车臣汗部（蒙古语：ᠰᠡᠴᠡᠨ ᠬᠠᠨ
ᠠᠶᠢᠮᠠᠭ，西里尔字母：Сэцэн хан аймаг），一作格根车臣汗部[1]，又称喀尔喀东路、克鲁伦巴尔和屯盟（蒙古语：ᠬᠡᠷᠯᠡᠨ ᠪᠠᠷᠰ
ᠬᠣᠲᠠ ᠶᠢᠨ
ᠴᠢᠭᠤᠯᠭᠠᠨ，西里尔字母：Хэрлэн Барс хотын чуулган），简称车盟，是清代喀尔喀蒙古四部之一。康熙三十年（1691年）置。1911年外蒙古独立后被博克多汗国沿用。1923年10月，蒙古人民党政府将其改为“杭肯特乌拉省”[2]（蒙古语：Хан Хэнтий уулын аймаг）。其地大致相当于今蒙古国东方省、肯特省、戈壁苏木贝尔省，苏赫巴托尔省北部和东部，以及东戈壁省的大部分地区。
沿革
编辑明代末年，成吉思汗十八世孙谟啰贝玛游牧于克鲁伦河一带。其子硕垒自称车臣汗，与土谢图汗衮布、札萨克图汗素巴第并称“三汗”。后金天聪九年（1635年），硕垒遣使入贡。崇德三年（1638年），皇太极命其献“九白”之贡。
康熙二十七年（1688年），卫拉特蒙古准噶尔部进攻喀尔喀三路。时车臣汗诺尔布及其长子伊勒登阿喇布坦相继去世，其孙乌默客年幼，纳木扎勒台吉携乌默客及十万馀户部众内附，被安置于乌珠穆沁地界（今内蒙古东、西乌珠穆沁旗一带）。康熙三十年（1691年），置车臣汗部。次年，定车臣汗部为“喀尔喀东路”，编为十二旗[3]：
- 车臣汗部中旗（车臣汗旗）
- 车臣汗部左翼中旗
- 车臣汗部右翼中旗
- 车臣汗部中左旗
- 车臣汗部中右旗
- 车臣汗部中前旗
- 车臣汗部中后旗
- 车臣汗部中下旗（车臣汗部中末旗）
- 车臣汗部左翼前旗
- 车臣汗部左翼后旗
- 车臣汗部右翼前旗（《平定朔漠方略》无此旗）
- 车臣汗部右翼后旗
康熙三十五年（1696年），乌默客从康熙皇帝征噶尔丹。三十六年，车臣汗部返回克鲁伦河游牧。乾隆二十年，车臣汗部增至二十三旗，至清末不改：
- 车臣汗部中末次旗，康熙三十四年（1695年）置
- 车臣汗部中左前旗，康熙三十六年（1697年）置
- 车臣汗部中右后旗，康熙三十六年（1697年）置
- 车臣汗部左翼左旗，康熙四十年（1701年）置
- 车臣汗部左翼右旗，康熙四十年（1701年）置
- 车臣汗部右翼左旗，康熙四十年（1701年）置
- 车臣汗部左翼后末旗，康熙五十年（1711年）置
- 车臣汗部右翼中右旗，康熙五十一年（1712年）置
- 车臣汗部右翼中左旗，康熙五十二年（1713年）置
- 车臣汗部中末右旗，乾隆十四年（1749年）置
- 车臣汗部右翼中前旗，乾隆二十年（1755年）置
其地东至额尔德尼陀罗海与黑龙江呼伦贝尔为邻，西至察罕齐老图与土谢图汗部为邻，南至塔尔衮柴达木，北至温都尔罕与俄罗斯接壤。该部会盟于克鲁伦河巴拉斯浩特，称克鲁伦巴尔和屯盟。
1911年外蒙古独立，博克多汗国依旧沿袭清代的盟旗制度。1919年，北洋军占领外蒙古。1921年蒙古革命后，北洋军被驱逐出境，蒙古人民党上台执政，封建王公和盟旗体制被废除。1923年，蒙古人民党当局依据山川河流对全国省、县进行改名，“车臣汗艾马克”更名为“杭肯特乌拉省”（蒙古语：Хан Хэнтий уулын аймаг）。1931年行政区划变更，在杭肯特乌拉省的基础上设立肯特省、东方省、苏赫巴托省。此外，东戈壁省、中戈壁省、戈壁苏木贝尔省和中央省的少部份地区昔日也属于杭肯特乌拉省。[4]
中华民国方面，国民政府于1928年名义上设置蒙古地方，将车臣汗部划为克鲁伦巴尔和屯盟，直至1946年正式承认其独立，克鲁伦巴尔和屯盟在法理上仍为中华民国领土。
车臣汗部下属的旗、沙毕
编辑车臣汗部下属以下的旗、沙毕（шавь，本意是“门徒”，指喇嘛门徒所属的封地）：[5]
| 清代旗名 | 博克多汗时期旗名 | 设立时间 | 始封者 | 下属苏木数 | 备注 |
|---|---|---|---|---|---|
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟中前旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад өмнөд хошуу |
清阿齐图扎萨克旗 Чин ачит засгийн хошуу |
1691 | 固山贝子阿南达 хошууны бэйс Ананда |
12 （1734年之后为5） |
[6] |
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟右翼中右旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын дундад баруун этгээдийн хошуу |
阿海扎萨克旗 Ахай засгийн хошуу |
1712 | 辅国公车林旺布 улсад туслагч гүн Цэрэнванбу |
1.5 | [7] |
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟右翼中左旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын дундад зүүн этгээдийн хошуу |
巴特尔扎萨克旗 Баатар засгийн хошуу |
1713 | 头等台吉吹音珠尔 тэргүүн зэрэг тайж Чойнжур |
1.5 | [8] |
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟中末旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад адгийн хошуу |
毕西日勒图扎萨克旗 Бишрэлт засгийн хошуу |
1691 | 固山贝子达里 хошууны бэйс Дарь |
3 | [9] |
| 毕西日勒图贝勒旗 Бишрэлт бэйлийн хошуу |
|||||
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟左翼中旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын дундад хошуу |
达尔汗扎萨克旗 Дархан засгийн хошуу |
1691 | 多罗郡王纳木扎尔 төрийн жүн ван Намжил |
2 | [10] |
| 达里干嘎旗 Дарьганга хошуу |
1925 | 1925年新设，原为达里冈厓牧场（Дарьгангын сүрэг）[11] | |||
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟中末次旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад адгийн хошуу |
岱青扎萨克旗 Дайчин засгийн хошуу |
1695 | 头等台吉图赖 тэргүүн зэрэг тайж Туулай |
1.5 | [12] |
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟中右后旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад баруун этгээдийн хойд хошуу |
达赖达尔汗扎萨克旗 Далай дархан засгийн хошуу |
1697 | 一等台吉鲁布桑 тэргүүн зэргийн тайж Лувсан |
1.5 | [13] |
| 达赖扎萨克旗 Далай засгийн хошуу |
|||||
| 游格吉呼图克图沙毕 Егүзэр хутагтын шавь |
游格吉呼图克图沙毕 Егүзэр хутагтын шавь |
1864 | 游格吉呼图克图鲁布桑丹津那木济勒 Егүзэр хутагт Лувсанданзаннамжил |
1923年改为额尔德尼查干乌拉旗（Эрдэнэцагаан уулын хошуу）[14] | |
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟左翼后旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын умард хошуу |
约斯特扎萨克旗 Ёст засгийн хошуу |
1691 | 辅国公车林达什 улсад туслагч гүн Цэрэндаш |
2.5 | [15] |
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟中后旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад дахь умард хошуу |
济农扎萨克旗 Жонон засгийн хошуу |
1691 | 固山贝子车卜登 хошууны бэйс Цэвдэн |
1.5 | [16] |
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟右翼中前旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын дундад өмнөд хошуу |
卓里克图扎萨克旗 Зоригт засгийн хошуу |
1754 | 辅国公车林敦德 улсад туслагч гүн Цэрэндоёд |
1 | [17] |
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟右翼中后右旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад дахь баруун этгээдийн хошуу |
伊勒登扎萨克旗 Илдэн засгийн хошуу |
1691 | 多罗郡王彭苏克 төрийн жүн ван Пунсаг |
4 | [18] |
| 芒来巴特尔王旗 Манлай баатар вангийн хошуу |
1916 | 芒来巴特尔王达木丁苏隆 Манлай баатар ван Дамдинсүрэн |
[19] | ||
| 鄂嫩河新布里亚特旗 Онон голын шинэ буриад хошуу |
1922 | 1922年为安置流亡至外蒙古的布里亚特人而设立[20] | |||
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟右翼前旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын дундад зүүн этгээдийн хошуу |
墨尔根扎萨克旗 Мэргэн засгийн хошуу |
1691 | 头等台吉塞棱达什 тэргүүн зэрэг тайж Сэрэндаш |
1.5 | [21] |
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟中左前旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад зүүн этгээдийн өмнөд хошуу |
萨鲁勒扎萨克旗 Саруул засгийн хошуу |
1697 | 一等台吉恭济克 тэргүүн зэргийн тайж Гончиг |
1 | [22] |
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟左翼右旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын баруун этгээдийн хошуу |
苏吉格图扎萨克旗 Сүжигт засгийн хошуу |
1701 | 头等台吉吹札木策 тэргүүн зэрэг тайж Чойжамц |
1 | [23] |
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟右翼左旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын зүүн этгээдийн хошуу |
斯日格楞扎萨克旗 Сэргэлэн засгийн хошуу |
1701 | 头等台吉根敦 тэргүүн зэрэг тайж Гэндэн |
0.5 | [24] |
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟车臣汗旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы Сэцэн ханы хошуу |
车臣汗旗 Сэцэн ханы хошуу |
1691 | 车臣汗乌默客 сэцэн хан Өмхэй |
2 | [25] |
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟右翼中旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын дундад хошуу |
车臣扎萨克旗 Сэцэн засгийн хошуу |
1691 | 多罗贝勒车布登 төрийн бэйл Цэвдэн |
8 | [26] |
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟左翼后末旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын умард адгийн хошуу |
卫征扎萨克旗 Үйзэн засгийн хошуу |
1711 | 头等台吉多尔济达什 тэргүүн зэрэг тайж Дорждаш |
1.5 | [27] |
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟右翼后旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын умард хошуу |
胡日查扎萨克旗 Хурц засгийн хошуу |
1691 | 头等台吉固噜札布 тэргүүн зэрэг тайж Гүржав |
3 | [28] |
| 浩齐特扎萨克旗 Хуучид засгийн хошуу |
1915 | 额尔德尼亲王色隆托济勒 Эрдэнэ чин ван Сэлнэнтожил |
1915年，以色隆托济勒所归附的浩齐特左翼旗部众新设此旗。初附土谢图汗部，1916年并入车臣汗部。[29] | ||
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟左翼左旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын зүүн этгээдийн хошуу |
额尔德尼扎萨克旗 Эрдэнэ засгийн хошуу |
1701 | 一等台吉额尔德尼 тэргүүн зэргийн тайж Эрдэнэ |
1.5 | [30] |
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟中末右旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад адгийн баруун этгээдийн хошуу |
额尔哈扎萨克旗 Эрх засгийн хошуу |
1750 | 头等台吉旺济勒札布 тэргүүн зэрэг тайж Ванжилжав |
1 | [31] |
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟左翼前旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын өмнөд хошуу |
额尔赫木色克扎萨克旗 Эрхэмсэг засгийн хошуу |
1691 | 镇国公憨都 улсын түшээ гүн Ханд |
2 | [32] |
| 喀尔喀东路克鲁伦巴尔和屯盟中前旗伊拉古克三呼图克图沙毕 Халхын дорнод зам Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад өмнөд засгийн хошууны харьяа Ялгуусан хутагтын шавь |
伊拉古克三呼图克图沙毕 Ялгуусан хутагтын шавь |
1913 | 伊拉古克三呼图克图额琳沁多尔济 Ялгуусан хутагт Эринчиндорж |
1923年改为敖其尔松贝尔山旗（Очирсүмбэр уулын хошуу）[33] |
职官
编辑- 盟长、副盟长各一人。
- 副将军、参赞各一人。
每旗设札萨克协理台吉、管旗章京、副章京各一人。诸旗共设佐领四十人。每六佐领设参领一人，每佐领设骁骑校一人。
封爵
编辑爵二十有六：车臣汗一人；附辅国公一人；扎萨克和硕亲王一人，由郡王晋袭；扎萨克多罗郡王一人；附多罗贝勒一人；扎萨克多罗贝勒一人；扎萨克固山贝子二人，一由贝勒降袭；扎萨克镇国公一人；扎萨克辅国公二人，一由贝子降袭；公品级扎萨克一等台吉一人；扎萨克一等台吉十三人，一由贝子降袭，二由辅国公降袭；附镇国公一人，由贝子降袭。
车臣汗世系
编辑| 世代 | 名 | 年份 | 备注 |
|---|---|---|---|
| 第一代 | 硕垒 | ?-1655年 | 阿敏都喇勒孙，谟啰贝玛子。 |
| 第二代 | 巴布 | 1655年-1683年 | 硕垒第五子。 |
| 第三代 | 诺尔布 | 1683年-1688年 | 巴布子。 |
| 第四代 | 乌默客 | 1688年-1709年 | 诺尔布孙，伊勒登阿喇布坦子。康熙三十年（1691年）诏留车臣汗号。[34] |
| 第五代 | 衮臣 | 1709年-1728年 | 乌默客长子。康熙四十八年袭车臣汗。 |
| 第六代 | 车布登班珠尔 | 1728年-1733年 | 衮臣长子，雍正十一年免。 |
| 第七代 | 垂扎布 | 1733年-1735年 | 乌默客从弟。 |
| 第八代 | 达玛璘 | 1735年-1751年 | 衮臣次子。 |
| 第九代 | 嘛呢巴达喇 | 1751年-1767年 | 达玛璘长子。 |
| 第十代 | 车布登扎布 | 1767年-1788年 | 达玛璘次子。乾隆四十六年诏世袭罔替。 |
| 第十一代 | 齐旺多尔济 | 1788年-1795年 | 车布登扎布长子。 |
| 第十二代 | 朋楚克多尔济 | 1795年 | 齐旺多尔济次子，无嗣。 |
| 第十三代 | 桑斋多尔济 | 1796年-1800年 | 齐旺多尔济长子。嘉庆五年，降四等台吉。 |
| 第十四代 | 玛哈什哩 | 1800年-1807年 | 朋楚克多尔济嗣子。 |
| 第十五代 | 恩克图噜 | 1807年-1817年 | 玛哈什哩长子。嘉庆二十二年病免。 |
| 第十六代 | 阿尔塔什达 | 1817年-1875年 | 恩克图噜子。 |
| 第十七代 | 车林多尔济 | 1875年-1893年 | 阿尔塔什达子。 |
| 第十八代 | 德木楚克多尔济 | 1893年-1909年 | 车林多尔济子。 |
| 第十九代 | 阿克旺那林 | 1910年-1923年 | 德木楚克多尔济子。 |
相关条目
编辑注释及征引文献
编辑- ^ 光绪《大清会典事例》卷九百六十四理藩院疆理
- ^ 苏联科学院、蒙古人民共和国科学委员会编，《蒙古人民共和国通史》下部第一编
- ^ 《平定朔漠方略》卷十二载车臣汗部编为十一旗，无右翼前旗，据光绪《会典事例》卷九百七十及嘉庆《一统志》补出。
- ^ Сэцэн хан аймаг. Монголын түүх. [2024-05-04]. （原始内容存档于2024-05-12）.
- ^ О.Батсайхан, З.Лонжид, О.Баяртөр, Л.Алтанзаяа. (2012). МОНГОЛЧУУД: XX-XXI зуунд Зурагт түүх. Улаанбаатар. МОНСУДАР
- ^ Чин ачит засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2023-06-08）.
- ^ Ахай засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2021-10-19）.
- ^ Баатар засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2023-06-06）.
- ^ Бишрэлт засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2021-10-28）.
- ^ Дархан засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2023-06-02）.
- ^ Дарьганга хошуу (Хан Хэнтий уулын аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2021-12-07）.
- ^ Дайчин засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2019-09-21）.
- ^ Далай дархан засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2023-05-29）.
- ^ Егүзэр хутагтын шавь (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2023-06-10）.
- ^ Ёст засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2023-06-10）.
- ^ Жонон засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг)
- ^ Зоригт засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2023-06-07）.
- ^ Илдэн засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2019-08-24）.
- ^ Манлай баатар вангийн хошуу. [2024-05-04]. （原始内容存档于2021-12-03）.
- ^ Онон голын шинэ буриад хошуу. [2024-05-04]. （原始内容存档于2023-06-02）.
- ^ Мэргэн засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2024-05-16）.
- ^ Саруул засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2023-06-02）.
- ^ Сүжигт засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2021-12-03）.
- ^ Сэргэлэн засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2024-03-02）.
- ^ Сэцэн ханы хошуу (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2024-05-28）.
- ^ Сэцэн засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2024-05-23）.
- ^ Үйзэн засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2024-05-25）.
- ^ Хурц засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2023-09-27）.
- ^ СЭЛНЭНТОЖИЛ Дондогсэнгийн. [2024-05-04]. （原始内容存档于2020-02-26）.
- ^ Эрдэнэ засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2023-06-09）.
- ^ Эрх засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2024-05-16）.
- ^ Эрхэмсэг засгийн хошуу (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2024-05-16）.
- ^ Ялгуусан хутагтын шавь (Сэцэн хан аймаг). [2024-05-04]. （原始内容存档于2023-06-08）.
- ^ 以下见祁韵士《皇朝藩部要略》、光绪《会典事例》卷九百六十九理藩院封爵、《清史稿》藩部世表
延伸阅读
编辑[编]
参考书目
编辑- 《亲征平定朔漠方略》，中国藏学出版社影印殿本
- 嘉庆重修《大清一统志》
- 光绪《钦定大清会典事例》，全国图书馆文献缩微复制中心影印殿本
- 《清史稿》，中华书局点校本
- 谭其骧等，1974，《中国历史地图集》，北京：中国地图出版社
- 祁韵士著，张穆改定，包文汉整理，1987，《清朝藩部要略稿本》，哈尔滨：黑龙江教育出版社
- 《蒙古族通史》，本书编写组，2001，北京：民族出版社