哈薩克字母

哈薩克字母（哈薩克語：Qazaq älıpbiı, Қазақ әліпбиі, قازاق ءالىپبيى‎；英語：Kazakh alphabets），是書寫哈薩克語的文字。哈薩克族在古代使用已滅絕的突厥字母，現在使用拉丁字母、西里爾字母和阿拉伯字母其中一種。

對照表

以下為哈薩克目前通行西里爾字母、拉丁字母及阿拉伯字母等文字系統的對照表。

西里爾字母	拉丁字母						盲文（英語：Kazakh Braille）	阿拉伯字母		IPA^[1]^[2]
西里爾字母	2021	2018	2017	QazAqparat	Kazak Grammar	哈薩克新文字	盲文（英語：Kazakh Braille）	字母	名稱	IPA^[1]^[2]
А а	A a	A a	A a	A a	A a	A a	⠁	ا‎	Alif	/ɑ/
Ә ә	Ä ä	Á á	Aʼ aʼ	Ä ä	Ä ä	Ә ә	⠜	ٵ‎	Hamza + Alif	/æ/
Б б	B b	B b	B b	B b	B b	B b	⠃	ب‎	Ba	/b/
В в	V v	V v	V v	V v	V v	V v	⠺	ۆ‎	Waw with V	/v/
Г г	G g	G g	G g	G g	G g	G g	⠛	گ‎	Gaf	/ɡ/
Ғ ғ	Ğ ğ	Ǵ ǵ	Gʼ gʼ	Ğ ğ	G g (allophone of G)	Ƣ ƣ	⠻	ع‎	Ghain	/ʁ/
Д д	D d	D d	D d	D d	D d	D d	⠙	د‎	Dal	/d/
Е е	E e	E e	E e	E e	E e	Ê ê	⠑	ە‎	Ha	/jɪ/
Ё ё	İo io	Io ıo		Yo yo	–	-	⠡	يو‎	Ya + Waw	/jo/
Ж ж	J j	J j	J j	J j	J j	J j	⠚	ج‎	Jeem	/ʑ/
З з	Z z	Z z	Z z	Z z	Z z	Z z	⠵	ز‎	Za	/z/
И и	İ i	I ı	Iʼ iʼ	Ï ï	Iy / iy	-	⠊	ٸ‎	Hamza + Ya	/ɪj/, /əj/
Й й	İ i	I ı	Iʼ iʼ	Y y	Y	Y y	⠯	ي‎	Ya	/j/
К к	K k	K k	K k	K k	K k	K k	⠅	ك‎	Kaf	/k/
Қ қ	Q q	Q q	Q q	Q q	K k (allophone of K)	Ⱪ ⱪ	⠹	ق‎	Qaf	/q/
Л л	L l	L l	L l	L l	L l	L l	⠇	ل‎	Lam	/l/
М м	M m	M m	M m	M m	M m	M m	⠍	م‎	Meem	/m/
Н н	N n	N n	N n	N n	N n	N n	⠝	ن‎	Noon	/n/
Ң ң	Ñ ñ	Ń ń	Nʼ nʼ	Ñ ñ	Ń ń	Ng ng	⠩	ڭ‎	Ng	/ŋ/
О о	O o	O o	O o	O o	O o	O o	⠕	و‎	Waw	/wʊ/
Ө ө	Ö ö	Ó ó	Oʼ oʼ	Ö ö	Ö ö	Ө ө	⠣	ٶ‎	Hamza + Waw	/wʏ/
П п	P p	P p	P p	P p	P p	P p	⠏	پ‎	Pa	/p/
Р р	R r	R r	R r	R r	R r	R r	⠗	ر‎	Ra	/ɾ/
С с	S s	S s	S s	S s	S s	S s	⠎	س‎	Seen	/s/
Т т	T t	T t	T t	T t	T t	T t	⠞	ت‎	Ta	/t/
У у	U u	Ý ý	Yʼ yʼ	W w	W w	W w	⠥	ۋ‎	Waw with 3 dots	/w/, /ʊw/, /ʏw/
Ұ ұ	Ū ū	U u	U u	U u	U u	U u	⠌	ۇ‎	Waw with damma	/ʊ/
Ү ү	Ü ü	Ú ú	Uʼ uʼ	Ü ü	Ü ü	Ü ü	⠬	ٷ‎	Hamza + Waw with damma	/ʏ/
Ф ф	F f	F f	F f	F f	F f	F f	⠋	ف‎	Fa	/f/
Х х	H h	H h	H h	X x	H h	H h	⠓	ح‎	Ḥa	/q/, /χ/
Һ һ	H h	H h	H h	H h	–	Ⱨ ⱨ	⠧	ھ‎	Initial Ha	/h/
Ц ц		Ts ts		C c	–	-	⠉	تس‎	Ta + Seen	/ts/
Ч ч		Ch ch	Cʼ cʼ	Ç ç	Ć ć (in case of need)	Q q	⠟	چ‎	Cheem/Che	/tɕ/
Ш ш	Ş ş	Sh sh	Sʼ sʼ	Ş ş	C c	X x	⠱	ش‎	Sheen	/ɕ/
Щ щ				Şş şş	C c (allophone of C)	-	⠭	شش‎	Sheen + Sheen	/ɕtɕ/
Ъ ъ				(ʺ)	–	-	⠷	--	--	--
Ы ы	Y y	Y y	Y y	I ı	I ı	E e	⠮	ى‎	Alif maqṣūrah	/ə/
І і	I ı	İ i	I i	İ i	İ i	I i	⠽	ٸ‎	Hamza + Alif maqṣūrah	/ɪ/
Ь ь				(ʹ)	–	-	⠾	--	--	--
Э э				É é	–	-	⠪	ە‎	Ha	/ɛ/
Ю ю	İu iu	Iý ıý		Yw yw	Yuw/yüw/yıw/yiw	Yw	⠳	يۋ‎	Ya + Waw with 3 dots	/jʉw/, /jʊw/
Я я	İa ia	Ia ıa		Ya ya	Ya/ye/yä	Ya	⠫	يا‎	Ya + Alif	/jɑ, jæ/

哈薩克語拉丁字母與阿拉伯字母（1924年）

哈薩克西里爾字母字母鍵盤

哈薩克語拉丁字母（哈薩克斯坦官方 2021年4月）
A a	Ä ä	B b	D d	E e	F f	G g	Ğ ğ
H h	I ı	İ i	J j	K k	L l	M m	N n
Ñ ñ	O o	Ö ö	P p	Q q	R r	S s	Ş ş
T t	U u	Ū ū	Ü ü	V v	Y y	Z z

哈薩克語西里爾字母
А	а	Ә	ә	Б	б	В	в	Г	г	Ғ	ғ	Д	д	Е	е	Ё	ё	Ж	ж	З	з	И	и	Й	й	К	к	Қ	қ
Л	л	М	м	Н	н	Ң	ң	О	о	Ө	ө	П	п	Р	р	С	с	Т	т	У	у	Ұ	ұ	Ү	ү	Ф	ф	Х	х
Һ	һ	Ц	ц	Ч	ч	Ш	ш	Щ	щ	Ъ	ъ	Ы	ы	І	і	Ь	ь	Э	э	Ю	ю	Я	я

使用情況

西里爾字母：西里爾字母是哈薩克斯坦和蒙古國巴彥烏列蓋省的官方文字，也是俄羅斯、吉爾吉斯斯坦、烏茲別克斯坦和土庫曼斯坦哈薩克族使用的文字，是蘇聯在1940年代引進使用。但是哈薩克斯坦政府於2017年10月27日決定開始改用拉丁字母，至2025年完成轉換。
阿拉伯字母：阿拉伯字母是新疆伊犁哈薩克自治州和阿勒泰地區哈薩克族官方文字，也是在伊朗和阿富汗哈薩克族使用的文字。
拉丁字母：哈薩克語拉丁字母是基於土耳其語字母，多使用於生活在土耳其的哈薩克族，也使用於生活在歐美地區的哈薩克族，這種文字在1927-40年使用於中亞突厥語共和國。2017年10月納扎爾巴耶夫頒布總統令（2017年總統令第569號）規定開始改用拉丁字母，至2025年完成轉換。2018年2月對拉丁字母方案進行了修改（2018年第637號總統令），為現行拉丁字母方案。

例文

世界人權宣言第一章:^[3]

哈薩克西里爾文字	哈薩克阿拉伯文字	英語
Барлық адамдар тумысынан азат және қадір-қасиеті мен құқықтары тең болып дүниеге келеді. Адамдарға ақыл-парасат, ар-ождан берілген, сондықтан олар бір-бірімен туыстық, бауырмалдық қарым-қатынас жасаулары тиіс.	بارلىق ادامدار تۋمىسىنان ازات جانە قادىر-قاسيەتى مەن كۇقىقتارى تەڭ بولىپ دۇنيەگە كەلەدى. ادامدارعا اقىل-پاراسات، ار-وجدان بەرىلگەن، سوندىقتان ولار ٴبىر-بىرىمەن تۋىستىق، باۋىرمالدىق قارىم-قاتىناس جاساۋلارى ٴتيىس.‎	All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.
哈薩克字母拉丁文字 (2017年由納扎爾巴耶夫批准，2018年修訂)	哈薩克字母拉丁文字 (哈薩克國際通訊社、哈薩克語維基百科，以及一些語言學家的版本)
Barlyq adamdar týmysynan azat jáne qadir-qasıeti men quqyqtary teń bolyp dúnıege keledi. Adamdarǵa aqyl-parasat, ar-ojdan berilgen, sondyqtan olar bir-birimen týystyq, baýyrmaldyq qarym-qatynas jasaýlary tıis.	Barlıq adamdar twmısınan azat jäne qadir-qasïyeti men quqıqtarı teñ bolıp dünïyege keledi. Adamdarğa aqıl-parasat, ar-ojdan berilgen, sondıqtan olar bir-birimen twıstıq, bawırmaldıq qarım-qatınas jasawları tïis.
哈薩克亞尼亞利夫文字 (1929年變體)	哈薩克亞尼亞利夫文字 (1938年變體)	哈薩克新文字 (1964年–1984年)
Barlьq adamdar tьvmьsьnan azat çəne qadir-qasijeti men quqьqtarь teꞑ bolьp dynijege keledi. Adamdarƣa aqьl-parasat, ar-oçdan berilgen, sondьqtan olar bir-birimen tьvьstьq, bavьrmaldьq qarьm-qatьnas çasavlarь tijis.	Barlьq adamdar tumьsьnan azat çəne qadjr-qasietj men qūqьqtarь teꞑ bolьp dyniege keledj. Adamdarƣa aqьl-parasat, ar-oçdan berjlgen, sondьqtan olar bjr-bjrjmen tuьstьq, bauьrmaldьq qarьm-qatьnas çasaularь tijs.	Barleⱪ adamdar tewmesenan azat jənê ⱪadir-ⱪasiyêti mên ⱪuⱪeⱪtare têng bolep düniyêgê kêlêdi. Adamdarƣa aⱪel-parasat, ar-ojdan bêrilgên, sondeⱪtan olar bir-birimên tewesteⱪ, bawermaldeⱪ ⱪarem-ⱪatenas jasawlare tiyis.
哈薩克拉丁文字(2021)	哈薩克IPA
Barlyq adamdar tumysynan azat jäne qadır-qasietı men qūqyqtary teñ bolyp düniege keledı. Adamdarğa aqyl-parasat, ar-ojdan berılgen, sondyqtan olar bır-bırımen tuystyq, bauyrmaldyq qarym-qatynas jasaulary tiıs.	[bɑrˈɫəq ɑdɑmˈdɑr tʰʊwməsəˈnɑn ɑˈzɑt ʒæˈɲe qɑˈdɘr qɑsɘjeˈtɘ mʲeɴ qʊqəqtɑˈrə tʲem boˈɫəp dʉnɘjeˈɟe cʰeʎeˈdɘ ‖ ɑdɑmdɑrˈʁɑ‿qəɫ pɑrɑˈsɑt ɑr‿wʊʒˈdɑm bʲerɘʎˈɟen \| sondəqˈtɑn wʊˈɫɑr bɘr bɘrɘˈmʲen tʰʊwəsˈtəq \| bɑwərmɑɫˈdəq qɑˈrəm qɑtəˈnɑs ʒɑsɑwɫɑˈrə tʰɘˈjɘs ‖]

註釋

^ Vajda, Edward, Kazakh phonology, Kaplan, E.; Whisenhunt, D. (編), Essays presented in honor of Henry Schwarz, Washington: Western Washington: 603–650, 1994
^ McCollum, Adam, Labial harmonic shift in Kazakh: mapping the pathways and motivations for decay, Proceedings of the Forty-first Annual Meeting of the Berkeley Lingusitics Society 41, Berkeley:: Berkeley Linguistics Society: 329–351, 2015
^ Universal Declaration of Human Rights Kazakh –透過Wikisource.

參考文獻

Minglang Zhou (2003). Multilingualism in China: the politics of writing reforms for minority languages, 1949-2002. Volume 89 of Contributions to the sociology of language (illustrated ed.). Published Walter de Gruyter. p. 149. ISBN 3-11-017896-6. Retrieved 2011-01-01.

外部連結

ISO基本拉丁字母
Aa	Bb	Cc	Dd	Ee	Ff	Gg	Hh	Ii	Jj	Kk	Ll	Mm	Nn	Oo	Pp	Qq	Rr	Ss	Tt	Uu	Vv	Ww	Xx	Yy	Zz
歷史 • 古文字變體 • 連字 • 衍生字母 • 附加符號 • 標點符號 • 數字 • Unicode • 字母列表

template:Kazakhstan topics（英語：template:Kazakhstan topics）

[1] Vajda, Edward, Kazakh phonology, Kaplan, E.; Whisenhunt, D. (編), Essays presented in honor of Henry Schwarz, Washington: Western Washington: 603–650, 1994

[2] McCollum, Adam, Labial harmonic shift in Kazakh: mapping the pathways and motivations for decay, Proceedings of the Forty-first Annual Meeting of the Berkeley Lingusitics Society 41, Berkeley:: Berkeley Linguistics Society: 329–351, 2015

[3] Universal Declaration of Human Rights Kazakh –透過Wikisource.

[1]

[2]

[3]

哈薩克語西里爾字母
А	а	Ә	ә	Б	б	В	в	Г	г	Ғ	ғ	Д	д	Е	е	Ё	ё	Ж	ж	З	з	И	и	Й	й	К	к	Қ	қ
Л	л	М	м	Н	н	Ң	ң	О	о	Ө	ө	П	п	Р	р	С	с	Т	т	У	у	Ұ	ұ	Ү	ү	Ф	ф	Х	х
Һ	һ	Ц	ц	Ч	ч	Ш	ш	Щ	щ	Ъ	ъ	Ы	ы	І	і	Ь	ь	Э	э	Ю	ю	Я	я

哈薩克語西里爾字母
А	а	Ә	ә	Б	б	В	в	Г	г	Ғ	ғ	Д	д	Е	е	Ё	ё	Ж	ж	З	з	И	и	Й	й	К	к	Қ	қ
Л	л	М	м	Н	н	Ң	ң	О	о	Ө	ө	П	п	Р	р	С	с	Т	т	У	у	Ұ	ұ	Ү	ү	Ф	ф	Х	х
Һ	һ	Ц	ц	Ч	ч	Ш	ш	Щ	щ	Ъ	ъ	Ы	ы	І	і	Ь	ь	Э	э	Ю	ю	Я	я

哈薩克語西里爾字母
А	а	Ә	ә	Б	б	В	в	Г	г	Ғ	ғ	Д	д	Е	е	Ё	ё	Ж	ж	З	з	И	и	Й	й	К	к	Қ	қ
Л	л	М	м	Н	н	Ң	ң	О	о	Ө	ө	П	п	Р	р	С	с	Т	т	У	у	Ұ	ұ	Ү	ү	Ф	ф	Х	х
Һ	һ	Ц	ц	Ч	ч	Ш	ш	Щ	щ	Ъ	ъ	Ы	ы	І	і	Ь	ь	Э	э	Ю	ю	Я	я