用户:Betoseha/ㄨㄛㄎㄕㄛㄆ/越南语数字

越南语数字是在越南语中使用的数字系统。越南语中有套数字系统,分别是汉越词数字系统(汉字词)和纯越词数字系统(固有词)。

概观

编辑

越南语存在两套书写系统,分别是汉喃文(主要在近代以前使用)和国语字文(主要在近现代使用)。在汉喃书写系统中,汉越词数字系统采用汉字表记,纯越词数字系统采用喃字表记;在国语字书写系统中,该两套数字系统皆使用国语字表记。

汉字文化圈的语言中,日语朝鲜语至今依然并用着两套数词(固有数词跟汉源数词),并且大量的数字概念的表达方式都已汉化。而越南语虽然也存在两套数词,但其中的汉源数词系统并没有被经常使用,一到千的数词依然常采用自己固有的表达方式,仅有少量的数字概念的表达方式汉化,“triệu”(1000000)就采用了汉字数词“”。

基本数字

编辑
数值 常用 汉越词系统 纯越词系统 备注
汉字喃字 国语字 汉字 国语字 喃字 国语字
0 không  ‧ 〇(零) không ‧ linh 【无】 【无】 外来语的“zêrô (zêro、dê-rô)”常在物理学相关场合使用。
1 𠬠 một 一(壹) nhất 𠬠 một
2 𠄩 hai 二(貳) nhì 𠄩 hai
3 𠀧 ba 三(叁) tam 𠀧 ba
4 𦊚 bốn 四(肆) 𦊚 bốn 在序数词中,汉越系统的“tư/四”常优先使用;当“4”出现在20以后的数字的个位上时,多使用汉越系统的“tư/四”。
5 𠄼 năm 五(伍) ngũ 𠄼 năm
6 𦒹 sáu 六(陸) lục 𦒹 sáu
7 𦉱 bảy 七(柒) thất 𦉱 bảy 𦉱”在某些越南语发言中也读作“bẩy”。
8 𠔭 tám 八(捌) bát 𠔭 tám
9 𠃩 chín 九(玖) cửu 𠃩 chín
10 𨒒 mười (拾) thập 𨒒 mười
100 𤾓 ‧ 𠬠𤾓 trăm ‧ một trăm (佰) bách 𤾓 ‧ 𠬠𤾓 trăm ‧ một trăm 汉越系统的“bách/百”常在汉越词中充当一个语素,而极少做为数学意义上的数字使用。如:“bách phát bách trúng/百發百中”。
1,000 𠦳 ‧ 𠬠𠦳 nghìn (ngàn) ‧ một nghìn (ngàn) (仟) thiên 𠦳 ‧ 𠬠𠦳 nghìn (ngàn) ‧ một nghìn (ngàn) 汉越系统的“thiên/千”常在汉越词中充当一个语素,而极少做为数学意义上的数字使用。如:“thiên nan/千難”。“nghìn”是越南北方同时也是标准的读法,“ngàn”是越南南方的读法。
10,000 𨒒𠦳 mười nghìn (ngàn)  ‧ 𠬠萬 vạn ‧ một vạn 𨒒𠦳 mười nghìn (ngàn) một vạn/𠬠萬”中的“một/𠬠”为纯越(固有词)语素。
100,000 𤾓𠦳 ‧ 𠬠𤾓𠦳 trăm nghìn (ngàn) ‧ một trăm nghìn (ngàn)  ‧ 𠬠億 ‧ 𨒒萬 ức ‧ một ức ‧ mười vạn[1] 𤾓𠦳 ‧ 𠬠𤾓𠦳 trăm nghìn (ngàn) ‧ một trăm nghìn (ngàn) mười vạn/𨒒萬”“một ức/𠬠億”中的“mười/𨒒”“một/𠬠”为纯越(固有词)语素。
1,000,000  ‧ 𠬠兆 triệu ‧ một triệu  ‧ 𠬠兆 ‧ 𠬠𤾓萬 triệu ‧ một triệu ‧ một trăm vạn[2] 【无】 【无】 một triệu/𠬠兆”“một trăm vạn/𠬠𤾓萬”中的“một/𠬠”“trăm/𤾓”为纯越(固有词)语素。
10,000,000 𨒒兆 mười triệu 𨒒兆 mười triệu 【汉越系统与纯越系统混用】 【汉越系统与纯越系统混用】 mười triệu/𨒒兆”中的“mười/𨒒”为纯越(固有词)语素。
100,000,000 𤾓兆 trăm triệu 𤾓兆 trăm triệu 【汉越系统与纯越系统混用】 【汉越系统与纯越系统混用】 trăm triệu/𤾓兆”中的“trăm/𤾓”为纯越(固有词)语素。
1,000,000,000 tỷ [3] tỷ 【无】 【无】

特点:

  • 与其他汉字文化圈的国家(中国、日本、韩国、朝鲜)不同,越南语数字采用千位分隔,而其他汉字文化圈国家都是万位分隔。如:“123123123”在越南语中表记为“𠬠𤾓𠄩𨒒𠀧𠬠𤾓𠄩𨒒𠀧𠦳𠬠𤾓𠄩𨒒𠀧/một trăm hai mươi ba triệu một trăm hai mươi ba nghìn (ngàn) một trăm hai mươi ba”,即“123百万123千123”。
  • 越南语虽然有两套数字系统,但汉越数字系统并没有被经常使用,仅在1000后的数字中开始优先使用“vạn/萬”(10000)、“ức/億”(100000)、“triệu/兆”(1000000)、“tỷ/秭”(1000000000)等汉越词数字。这些汉越词数字所代表的数值沿用了中国古代“下数[4]的数字命名法,即从万(104)开始,每十倍变更一次数位名,“亿”代表“104”、“兆”代表“106”等等。【参考:中文数字#大数系统
  • vạn/萬”(10000)和“ức/億”(100000)这两个汉越数词,现在较少被使用。
  • 一个数字的命名混用汉越系统与纯越系统的现象普遍存在。如:10,000,000为“mười triệu/𨒒兆”,其中“triệu/兆”属于汉越系统,“mười/𨒒”属于纯越系统。

其他数字

编辑
数值 汉喃表记 国语字表记 备注
11 𨒒𠬠 mười một
12 𨒒𠄩 ‧ 𠬠 tá mười hai ‧ một tá một tá/𠬠 tá”常在与数学相关的场合使用,其中“”为外来语en:dozen
14 𨒒𦊚 ‧ 𨒒四 mười bốn ‧ mười tư mười tư/𨒒四”常在与文学相关的场合使用,其中“tư/四”为汉越词
15 𨒒𠄻 mười lăm 此处的“5”发音做“lăm”。
19 𨒒𠃩 mười chín
20 𠄩𨒒 ‧ 𠄩𨔿 hai mươi ‧ hai chục
21 𠄩𨒒𠬠 hai mươi mốt 2191的数字中的“1”发音做“mốt”。
24 𠄩𨒒四 hai mươi tư 当“4”出现在20以后的数字的个位上时,多使用汉越系统的“tư/四”。
25 𠄩𨒒𠄻 hai mươi lăm 此处的“5”发音做“lăm”。
50 𠄼𨒒 ‧ 𠄼𨔿 năm mươi ‧ năm chục 当“𨒒”(10)出现在20以后的数字中时,其读音变为“mươi”。
101 𠬠𤾓零𠬠 ‧ 𠬠𤾓𥘶𠬠 một trăm linh một ‧ một trăm lẻ một một trăm linh một/𠬠𤾓零𠬠”是标准用法,同时也是越南北方的常用形式,其中的“linh/零”为汉越语素;“một trăm lẻ một/𠬠𤾓𥘶𠬠”是越南南方的常用形式。
1001 𠬠𠦳空𤾓零𠬠 ‧ 𠬠𠦳空𤾓𥘶𠬠 một nghìn (ngàn) không trăm linh một ‧ một nghìn (ngàn) không trăm lẻ một 百位上的数字为“0”时,则需使用“không trăm/空𤾓”来表记。
10055 𨒒𠦳空𤾓𠄼𨒒𠄻 mười nghìn (ngàn) không trăm năm mươi lăm
  • 当“1”出现在20以后的数字的个位上时,其发音做“mốt”。
  • 当“4”出现在20以后的数字的个位上时,则多使用汉越系统的“tư/四”。
  • 当“5”出现在10以后的数字的个位上时,其发音做“lăm”。
  • 当“𨒒”(10)出现在20以后的数字中时,其读音变为“mươi”。

序数词

编辑

越南语的序数词一般在数字前加前缀“thứ”,这是个汉越词,其对应的汉字是“”。序数词中,“1”“4”一般采用汉越系统的“nhất/一”“tư/四”,“2”有时采用汉越系统的“nhì/二”,其他数字仍多沿用纯越系统数字。

意义 国语字表记 汉喃表记
第1 thứ nhất 次一
第2 thứ hai ‧ thứ nhì 次𠄩 ‧ 次二
第3 thứ ba 次𠀧
第4 thứ tư 次四
第5 thứ năm 次𠄼
第… thứ … 次…

脚注

编辑
[帮助]
  1. ^ Tu dien Han Viet Thieu Chuu:“(1): ức, mười vạn là một ức.
  2. ^ Tu dien Han Viet Thieu Chuu:“(3): triệu, một trăm vạn.
  3. ^ Hán Việt Từ Điển Trích Dẫn 汉越辞典摘引:“Một ngàn lần một triệu là một tỉ 秭 (*). Tức là 1.000.000.000. § Ghi chú: Ngày xưa, mười vạn 万 là một ức 亿, một vạn ức là một tỉ 秭.
  4. ^ 五经算术》:“按黃帝為法,數有十等。 及其用也,乃有三焉。十等者,謂億、兆、京、垓、秭、壤、溝、澗、正、載也。三等者,謂上、中、下也。其下數者,十十變之。若言十萬曰億,十億曰兆,十兆曰京也。中數者,萬萬變之。若言萬萬曰億,萬萬億曰兆,萬萬兆曰京也。上數者,數窮則變。若言萬萬曰億,億億曰兆、兆兆曰京也。若以下數言之,則十億曰兆;若以中數言之,則萬萬億曰兆;若以上數言之,則億億曰兆。